ما وقتی می‌خواهیم در یک زمین نسبتاً بزرگ محوطه سازی ویلا انجام دهیم، معمولاً ابتدا با کارفرما یا در واقع همان ساکنان آینده آن ویلا گفتگو می‌کنیم تا ببینیم تصور آن‌ها برای استفاده‌ای که در آینده می‌خواهند از آن ویلا داشته باشند چیست. این نکته بسیار مهم است که ما به عنوان طراح ویلا بدانیم که چه مقدار از فضای مجموعه می‌بایست به زیربنای ساختمان اختصاص پیدا کند و باقیمانده مساحت زمین را به فضاسازی و درخت‌کاری و محیط بازی و پارکینگ و … اختصاص می‌دهیم. به طور معمول این نسبت در اغلب زمین‌هایی که قرار است یک ویلا در آن ساخته شود، حدود یک چهارم از مساحت کل است. یعنی در واقع زیربنای 20 تا 30 درصد از یک زمین ویلایی را به ساختمان آن و مابقی آن را به فضاسازی محوطه اختصاص می‌دهند.
البته این همواره مربوط به باغ ویلا‌هایی است که خود شرکت پادیر گستر به عنوان مشاور یا طراحی، مدیریت پیمان از صفر تا صد آن را بر عهده می‌گیرد. اما در مورد شرایط ویلای نظر آباد، با توجه به اینکه ما بازسازی و نوسازی این باغ ویلا را بر عهده داشتیم، در واقع با یک ساختمان ساخته شده روبرو بودیم که چندان امکان تغییر زیر بنای ساختمان آن را نداشتیم. در مورد این ویلا، متراژ زیربنای ساختمان، حدود 20 درصد متراژ کل زمین بود. اگرچه با برخی تغییراتی که در ابعاد و اندازه‌های تراس ساختمان و همچنین در مساحت طبقه پایینی ایجاد کردیم سعی کردیم تا فضای سکونت آن را افزایش داده و به استاندارد عمومی طراحی برای “باغ ویلا” نزدیک‌تر کنیم. در طراحی جدید این ویلا، با توجه به تغییراتی که انجام شد، اکنون زیربنای ساختمان به حدود 30 درصد از مساحت کل زمین رسیده است که فضای نسبتاً مطلوبی است.
یکی از تغییرات مهم ما در محوطه سازی ویلا ی نظر آباد به تغییر اندازه استخر آن مربوط می‌شود. اگرچه این ساختمان قبلاً هم دارای استخر بود، اما ابعاد و اندازه و عمق آن برای یک ساختمانی در این حد و اندازه، چندان مناسب نبود. اندازه کوچک این استخر و همچنین عمق کم آن، برای شنا کردن و آب تنی در تابستان هم کوچک و هم کم عمق بود و به همین دلیل کاربرد استخر محدود شده و به ندرت مورد استفاده قرار می‌گرفت. بزرگ کردن استخر به سادگی میسر نیست و نیازمند تخریب و ساخت کامل استخر است. زیرا در غیر این صورت، امکان نشت آب و از بین رفتن عایق‌بندی آن وجود دارد که به مرور زمان باعث می‌شود تا دیواره‌های استخر فرو بریزد. به همین دلیل در طراحی محوطه جدید ویلا به این نتیجه رسیدیم که اکنون که نیازمند تصحیح ابعاد استخر هستیم، آن را به طور کامل تخریب کرده و پس از گودبرداری مجدد، استخر جدیدی را با ابعاد استاندارد جایگزین کنیم.
این تغییرات تنها شامل طول مسیری که برای شنا کردن نیاز است و عمق آن نمی‌شود و حتی شکل طراحی آن را متناسب با طراحی نمای ویلا در نظر گرفتیم. استخر کنونی دیگر شبیه به استخر قبلی، به صورت یک مستطیل ساده اجرا نشده است و در شکل آن، ظاهر بسیار چشمگیر‌تر و زیباتری را شاهد هستیم. علاوه بر این، استخر قبلی که با استاندارد‌های سال‌ها پیش ساخته شده بود، یک استخر عادی و بدون سیستم‌های تصفیه آب بود که طبیعتاً وقتی در فضای باز قرار دارد، همواره در معرض آلودگی، گرد و خاک، و شاخ و برگ‌های طبیعی قرار داشت. این آلودگی‌ها می‌تواند موجب بروز بیماری‌های پوستی در هنگام آب‌تنی شود. در طراحی استخر جدید، جدای از خود استخر، فضایی به عنوان تصفیه‌خانه در کنار استخر و در زیر زمین طراحی شد که یک سیستم تصفیه آب بسیار پیشرفته در آن قرار می‌گیرد. این فضا که محوطه‌ای با ابعاد 3 در 3 متر را شامل می‌شود، یک اتاقک بزرگ در عمق -3 است و تمامی لوله‌کشی‌های لازم، هم برای استخر و هم برای نماسازی جویبار‌های خود محوطه در آن قرار گرفته است. علاوه بر این، امکان قرار دادن سیستم‌های گرمایشی هم در این موتورخانه وجود دارد. یعنی اگرچه کارفرما، فعلاً تمایلی برای نصب سیستم‌های گرمایشی موتورخانه برای این ویلا ندارد، اما از آنجا که ممکن است در آینده نظرشان تغییر کند، تمامی تمهیدات لازم برای نصب و راه‌اندازی استخر آب گرم در فضای خارجی، لوله‌کشی‌های لازم، دیگ و مشعل حرارتی را نیز از پیش در نظر گرفته و لوله‌کشی لازم برای نصب این تجهیزات را انجام دادیم.
به جز استخر، فضای دیگری که در محوطه سازی این ویلا طراحی شد، “فضای بازی” است. این یکی از مهم‌ترین فضاسازی‌ها در طراحی باغ ویلا‌های مدرن است. گاهی اوقات وقتی صحبت از فضای بازی به میان می‌آید، این‌طور تصور می‌شود که قرار است یک زمین خالی، برای بازی‌های ورزشی در حیاط خالی بماند. اگرچه ممکن است فضاهای بازی را به این صورت نیز طراحی کنند، اما کار دقیق‌تر و اصولی‌تر این است که ما براساس گفتگو‌هایی که با ساکنان آینده ساختمان انجام می‌دهیم، از سلیقه سرگرمی و نوع تفریحاتی که انجام می‌دهند حدس بزنیم که ممکن است به چه نوع بازی‌های هوازی علاقه‌مند باشند و براساس آن، فضاسازی محوطه ویلا را طراحی کنیم.
به عنوان مثال با توجه به علاقه کارفرما به بازی شطرنج، ما در فضای بیرونی این ویلا، یک شطرنج زمینی طراحی کردیم که فضای فوق العاده‌ای برای بازی دارد. همچنین در رواق‌هایی که از مسیر حرکت ورودی ساختمان (مسیری که از در ورودی حیاط به سمت خانه) قرار دارد، بخشی را به عنوان پایه تاب طراحی کردیم. در این طراحی، یک تیر چوبی به ارتفاع 3 متر طراحی شده و بخشی از فضای بازی محسوب می‌شود. در بخش دیگری از این فضای بازی، یک دیواره کوچک صخره‌نوردی در نظر گرفته شده است که قطعاً برای نوجوانان و ساکنان آینده این ویلا بسیار مفرح و جذاب خواهد بود. این دیواره، روی دیوار انتهایی حیاط که در ضلع جنوبی (کنار در ورودی) قرار دارد، طراحی می‌شود.
همچنین بین فضای بازی و فضای استخر هم جایی برای نشیمن و فضای بار طراحی شد. این فضای پذیرایی روی استخر قرار می‌گیرد و برای نشستن و نوشیدن یک فنجان چای عصرانه، محلی بسیار لذت‌بخش و مفرح است. بخشی از این بار، روی استخر و بخشی دیگر روی زمین کنار استخر ویلا قرار می‌گیرد. این فضا، در مجاورت زمین بازی هم قرار می‌گیرد تا ساکنان بتوانند در هنگام بازی و تفریح یک عصر زیبای تابستانی، بتوانند به این قسمت آمده و خستگی در کنند و نوشیدنی میل نمایند. ضمناً این بخش می‌تواند به عنوان محل سرویس دهی به کسانی که در استخر هستند نیز استفاده شود. ضمناً بخشی از آن به صورت کنسول روی استخر قرار می‌گیرد که زیر آن آب قرار دارد و می‌تواند به گونه‌ای جداکننده فضای بازی و استخر هم باشد.
یکی دیگر از چیز‌هایی که برای استخر این ساختمان در نظر گرفتیم، یک آبشار جالب است که کمی بالاتر از سطح استخر و به صورت 4 عدد پرده آب روی دیواره کنار استخر طراحی و اجرا شدند. هر کدام از این پرده‌های آب، قطری نزدیک به 1.5 سانتی‌متر و طولی نزدیک به 80 سانتی‌متر دارند و پشت آن‌ها یک پمپ آب بسیار قوی قرار گرفته است. به این ترتیب وقتی روشن می‌شوند، جویباری از آب را به داخل استخر می‌ریزند که علاوه بر زیبایی، صدای دلنشینی را نیز ایجاد می‌کنند. طبیعتاً این پرده‌های آب کمی بالاتر از سطح استخر قرار می‌گیرند. دو تا از این پرده‌های آب در تراز 60 سانتی‌متر بالاتر و دو تای دیگر در طراز 1 متر بالاتر از تراز سطح آب قرار می‌گیرند و به منظور حفظ عایق‌بندی استخر، پوشش عایق آب، تا حدود 15 سانتی‌متر بالاتر از آن‌ها ادامه پیدا می‌کند.
ما پیش از این هم این پرده‌های آب را در پروژه‌های دیگری اجرا کرده بودیم که اغلب اوقات از اجناس خارجی و وارداتی استفاده می‌شد. خوشبختانه امروز صنعتگران داخل کشور می‌توانند همین سیستم را با تکنولوژی‌ها و متریال مشابه انواع خارجی آن (جنس استیل 304)، تقریباً با یک چهارم قیمت عرضه کنند که مهندس عباس پناه، طی مذاکراتی که با نماینده این شرکت داشتند، برای این پروژه، نوع تولید کشورمان را انتخاب کردند تا برای هم از صنعتگران و کالای داخلی حمایت کرده باشند و هم موجب صرفه‌جویی در هزینه‌های ساختمان شوند.
در سوی دیگر حیاط هم روبروی درب ورودی، پارکینگ ساختمان را داریم. در محوطه سازی این بخش، رواق‌هایی فلزی و نرده‌هایی که حائل بین این بخش و نمای ساختمان هستند را می‌بینیم. این نرده‌ها و همچنین رواق‌های بالای آن‌ها، به زودی با گیاهان رونده پر می‌شوند تا نوعی پوشش یا دیوار سبز طبیعی را بین ساختمان و نمای اصلی آن، با پارکینگ و ساختمان سرایدار ایجاد کنند. به این ترتیب، نه تنها سرایدار ساختمان می‌تواند همواره بر رفت و آمد‌ها و خودرو‌های پارک شده در پارکینگ نظارت داشته باشد، بلکه دید رو به ساختمان و تراس آن محدود می‌شود. پارکینگ این ساختمان با محل پارک 5 خودرو در کنار هم، طراحی و اجرا شده است تا در صورت ورود مهمانان با خودرو‌های شخصی، امکان دسترسی و ورود و خروجی بدون دردسر برای هر 5 خودرو وجود داشته باشد. البته فضای خارجی فعلی این ویلا، هم اکنون شامل یک اتاقک سرایداری هم می‌شود. اما این سازه، به زودی تخریب شده و ساختمان سرایدار، با امکانات و طراحی پیشرفته‌تر دوباره در همین نزدیکی درب ورودی طراحی می‌شود.
یکی دیگر از المان‌های طراحی در محوطه سازی این ویلا داشتیم، یک تنور سنتی و یک منقل زغالی در داخل حیاط است که دقیقاً به خواست خود کارفرما انجام شد. این فضا که به دلیل علاقه کارفرما به فضاسازی سنتی ویلا انجام شد، شامل یک نیمکت سنتی در نزدیکی منقل هم می‌شود که نزدیک به آلاچیق محوطه نیز هست. به این ترتیب اگر ساکنین بخواهند در آلاچیق ساختمان، نهار یا شامی یا عصرانه‌ای صرف کنند به راحتی می‌توانند به آنجا دسترسی داشته باشند و ضمناً آن‌قدر هم از ساختمان دور هست که به هیچ وجه بو یا دود ذغال‌ها وارد اتاق‌ها یا سالن نشود.
یکی دیگر از تمهیداتی که برای محوطه سازی ویلا نظر آباد در نظر گرفتیم، بلند‌گوهایی است که در فضای سبز حیاط به صورت مخفی جایگزینی و طراحی می‌شود. این بلندگوها را پیش از این در محوطه ویلای مهرشهر هم استفاده کرده بودیم و یکی از جذابیت‌های فوق‌العاده محوطه این ویلا به شمار می‌رود. به این ترتیب که این بلند‌گوهای ضد آب، در داخل زمین محوطه ویلا مدفون می‌شوند و صدایی یکنواخت و یکدست را در سرتاسر محوطه پخش می‌کند. این بلندگوها به سیستم BMS یا هوشمند یکپارچه پخش در داخل خانه متصل می‌شوند و می‌توانند از طریق ارتباط بی‌سیم بلوتوثی، موسیقی یا صداهای طبیعی (مانند صدای باد، بارش باران یا خش‌خش درختان و …) را در سرتاسر محوطه ویلا پخش کنند. نکته جالب درباره این بلندگوها، جاگذاری آن‌ها در داخل محوطه است که اصلاً نمی‌توان محل منبع آن‌ها را تشخیص داد و صرفاً صدایی یکپارچه و یکنواخت در سرتاسر محیط حیاط به گوش می‌رسد.
علاوه بر این، سیم‌کشی تمام این بلندگوها، به صورت یکپارچه و مستقیم (بدون هرگونه اتصال یا انقطاع) مستقیماً از سیستم پخش اصلی در داخل خانه، تا هر بلندگو ادامه یافته است. به این ترتیب می‌توانیم اطمینان پیدا کنیم که این سیستم، سال‌های سال بدون هیچ‌گونه اتصالی یا قطعی احتمالی، به خوبی کار خواهد کرد.
علاوه بر این در تمام محیط محوطه، نورپردازی بسیار زیبایی را برای محوطه سازی زیر درختان و کنار استخر و فضای بازی و … انجام دادیم. البته تمامی چراغ‌ها و نورپردازی‌های محوطه هم دقیقاً به همین شیوه و با سیم‌کشی کاملاً یکپارچه انجام شده است تا چراغ‌ها و نورپردازی‌های محوطه هم برای استفاده طولانی مدت در طی سال‌ها، تضمین شوند.
یکی دیگر از زیبایی‌های بی‌نظیر در محوطه سازی این ساختمان، برکه‌ای است که در این فضا طراحی شده است. طراحی این برکه، به خواست کارفرما ساختمان بود که تمایل داشتند تا فضای زیادی آب در داخل محوطه جریان داشته باشد. این برکه دارای شکلی دایره‌ای بوده و از داخل آن سکو‌هایی سنگی طراحی شده که برای رفت و آمد ساده تر از میان جویبار‌های آب ساخته شده‌اند. جویبار‌هایی که به این برکه متصل شده‌اند در بخشی از فضاسازی ویلا امتداد پیدا کرده و آب در آن‌ها در حال گردش است. علاوه بر این فواره‌های کوچکی هم برگرفته از طراحی برکه‌های “باغ فین کاشان” در این جویبار‌ها قرار دارد که ارتفاع نسبتاً کوتاهی دارند و در هنگام کار، صدای بسیار زیبایی از پاشش آب آن‌ها به گوش می‌رسد.
این برکه بیشتر نزدیک به آلاچیق طراحی شده تا فضای نشیمن عصرگاهی در آلاچیق را دلنشین‌تر کند. تفاوت ارتفاع برکه تا پایین‌ترین جویبار حدود 40 سانتی‌متر است. به این ترتیب آب در این جویبار‌ها به صورت پله‌پله به سمت جنوبی ساختمان حرکت کرده و نهایتاً به‌وسیله پمپ دوباره به برکه اصلی باز می‌گردد. پمپ‌ها لوله‌کشی و همچنین سیستم تصفیه این آب نیز در همان اتاقک تصفیه و موتورخانه استخر قرار می‌گیرد. البته تصفیه این آب، صرفاً در حد پاک کردن آب از آلودگی‌های فیزیکی مانند شاخ و برگ است و برخلاف تصفیه استخر، آب را به طور کامل تصفیه نمی‌کند.
با توجه به اینکه از ابتدا مدیریت پیمان این ساختمان با گروه ساختمانی معماری پادیر گستر بود، توجه ویژه‌ای به موضوع مدیریت هزینه‌های محوطه سازی آن داشتیم. چون در همان قرارداد مدیریت پیمان که با کارفرمای این ساختمان بستیم، بحث مدیریت هزینه‌ها یکی از موضوعات اصلی این قرارداد به شمار می‌رفت. در نتیجه همواره سعی کردیم نسبت به طراحی که انجام می‌دهیم، همواره از متریال‌های با کیفیت و ضمناً با قیمت مناسب استفاده کنیم. بنابراین همواره سعی کردیم که در طول این پروژه، کمترین فشار مالی روی کارفرما ایجاد شده و با حداقل هزینه به بهترین و مطلوب‌ترین کیفیت دست پیدا کنیم. امیدواریم بتوانیم به زودی در کنار شما سازنده گرامی، انواع خدمات طراحی و ساخت فضاسازی ویلایتان را برعهده بگیریم و بالاترین کیفیت را با هزینه‌هایی بسیار مناسب در اختیارتان قرار دهیم.
منبع: بلاگ سایت پادیر گستر
